Egzersiz, Sağlık ve Psikolojimiz
Spor ve egzersiz gidererek artan derecede işkolik olan insanlar için bir rahatlama yoludur. Erişkin insanlar da aynen çocuklar gibi hareketli olduklarında birçok sıkıntılarını unuturlar, ya da onları karamsar değil çözüm odaklı düşünmeye başlarlar. Yapılan bir araştırmada eğer bir kişinin aşamayacağı kadar sorunu olduğunda yeteneklerinin kapasitesini artırmak istiyorsa yapacağı ilk adımın egzersize başlamak olduğu gösterilmiştir.
Kimlerin egzersize daha çok ihtiyacı var? İlk olarak zorunlu bir şekilde sakin yaşam süren, masa başı çalışanlar, bilgisayarda saatlerce çalışanlar fiziksel aktiviteye ihtiyaç duyarlar. İkincisi narsizm çağında yaşıyoruz, BU ÇAĞIN ÖNEMLİ BİR PARÇASI GENÇ VE FORMDA görünme sonsuz gençlik ve ince bir beden arayışıdır. Günümüzde egzersiz moda öğesi olmaktan çıkıp asıl amacına hizmet etmeye başlamalı. Egzersiz moda olarak görülürse birkaç yıl sonra modası geçer. Oysa egzersiz modadan öte bir kavram. Egzersiz tıp dünyası tarafından, resmileştirilmiş sağlığa yararları hakkında gerçekten geniş bir literatür tarafından desteklenen bir oyun türüdür. Mükemmel bir ilaç olarak kabul edilir. Yan etkisi yok kan basıncı gibi bel çevresini de küçültür. Bel çevresi estetikten çok diabet (şeker hastalığı) için önemlidir.
Egzersiz insanlarda daha güçlü bir bellek sağlar . Egzersizin zihinsel formumuzun azalmasını engellediğini unutmamalıyız. Uzak geçmişteki olayları hatırlama yeteneği yaşla birlikte gerilemez. Fakat kısa dönem hafızası (son olayları hatırlama yeteneği) yaşla birlikte geriler. Bunun bir sebebi, yaşlandıkça beyin hücrelerinin her zamankinden daha az besin ve oksijen düzeyiyle ilgilidir.Aerobik egzersizle beyin oksijenlenmesi artar ve beyin hücreleri daha iyi görevlerini yapar. Aerobik egzersizler ayrıca, vücutta mesaj iletici aracı kimyasalların miktarının artmasına yardımcı olur, böylece mesajlar beyin hücrelerine daha çabuk taşınır. Yaşlanma zeka ya da kavramsal yeteneği de etkileyebilir. Bu tip hafıza için beyin daha fazla oksijene ihtiyaç duyar. Çabuk düşünme ve fikirleri çabuk kavrama yetişkinlikte azalmaya başlar, yaşlılığa kadar devam eder. Aerobik egzersiz, bu yaşlanma sürecini yavaşlatır.
Egzersiz kalp hastalarında hem tansiyonun düşmesi, kalp kasını güçlendirmesinin yanında stresi azaltarak da faydalıdır. Yaşlılarda kemik erimesi üzerine egzersizin koruyucu olduğunu gösteren araştırmalar son yıllarda dikkat çekmektedir.
Egzersiz, depresyon ve anksiyeteyi azaltır. Depresyon yaşlılarda çok yaygın görülmesine karşın çoğunlukla tanı konulmayan bir sorundur. Özellikle sosyal ortamlarda yapılan egzersizin depresyonu hafiflettiği bilinmektedir. Psikolojik rahatsızlık tanısı konulmuş insanlarda bile egzersiz insanların kendilerini daha iyi ve daha mutlu hissetmelerine neden olmaktadır. Bu nedenle hastalarımıza sabahları yürüyüş yapmayı depresyon tedavisi için ilk sırada önermekteyiz. Bu öneriyi hastalarımızın kaçta kaçı uygulayabiliyor? Düzenli egzersiz strese karşı vücudun verdiği tepkiyi azaltır. Yani stres karşısında daha rahat olur, stresli olaylarla daha rahat başa çıkabilir ve formda kalarak stresin yaşlandırıcı etkilerinden kaçınabilir.
Farkında değiliz ancak düzenli egzersiz, kullanılabilecek en güçlü doğal antidepresanlardan biridir aslında. Kalp hastalıklarının önlenmesinde belirtilen egzersizlerin yararlı etkileri, kalp ve damar işlevlerini iyileştirmeyle bağlantılı olduğu kadar ruhsal durumu iyileştirmeyle de ilişkilidir.
Çeşitli toplum ve klinik çalışmaları, egzersizin depresyonu önleyici çok önemli etkileri olduğunu açıkça ortaya koymuştur. Bu çalışmalar yoğun bir şekilde egzersiz ve spor yapmanın ve fiziksel faaliyette bulunmanın anksiyete, depresyon gibi hastalıkların belirtilerinin azalmasıyla yakından ilişkili olduğunu göstermektedir. Dahası, egzersiz yapmayanlarla karşılaştırıldığında, düzenli egzersiz yapan insanların öz saygısı daha fazla olduğu gibi, kendilerini daha iyi ve mutlu hissetmektedirler.
En az 100 çalışma egzersiz programlarının depresyon tedavisindeki etkinliğini değerlendirmiştir. 1980 den önce yapılan 64 çalışmanın analizi, fiziksel form tutmanın depresyonun belirtilerini iyileştirdiğini ve hem öz saygıyı hem de çalışma tutumunu geliştirdiğini göstermiştir.
Yapılan tüm çalışmalarda, egzersizin ilaçlar ve psikoterapi ya da antidepresanlar kadar etkili olabileceği sonucu çıkmaktadır. Vücut çalışması, tempolu yürüyüş, koşu, bisiklete binmek, yüzme, aerobik gibi aktiviteler en iyi egzersizlerdir.
Herkese sağlıklı ve mutlu günler dileği ile…
Saniye EFENDİOĞLU
